مَنْ تَرَكَ صَلاَةً لَقِيَ الله وهُوَ
عَلَيهِ غَضْبَان
“Sesiapa yang meninggalkan solat maka dia akan bertemu dengan
Allah dalam keadaan Allah murka padanya.”
Riwayat al-Thabarani dalam Mu’jam al-Kabir (11/294,
no. 11782), al-Bazzar [Kasyf al-Astar no. 343], al-Dhiya’ al-Maqdisi
dalam al-Ahadith al-Mukhtarah (12/86 no. 100) daripada jalur perawi Muhammad
bin Abdullah al-Makharrimi daripada Sahl bin Mahmud daripada Soleh bin ‘Umar
daripada Hatim bin Abi Saghirah daripada Simak bin Harb daripada ‘Ikrimah
daripada Ibnu ‘Abbas secara marfu’.
Al-Bazzar berkata: “Tidak diketahui bahawa hadis ini
diriwayatkan secara marfu’ (bersambung sehingga Nabi sallahu ‘alaihi wasallam)
kecuali dengan sanad ini. Sebahagian riwayat yang lain mauquf (terhenti setakat
sahabat).”
Al-Sayuthi dalam al-Jami’ al-Saghir mengisyaratkannya
sebagai daif.
Al-Haithami menyatakan dalam Majma’ al-Zawaid: “Diriwayatkan
oleh al-Bazzar dan al-Thabarani dalam al-Kabir. Dalam sanadnya terdapat Sahl
bin Mahmud. Disebutkan oleh Ibnu Abi Hatim (dalam kitab beliau) dan beliau
berkata: “Diriwayatkan daripadanya (Sahl bin Mahmud) oleh Ahmad bin Ibrahim
al-Dauraqi dan Sa’dan bin Yazid.” Saya (al-Haithami) berkata: “Dan
turut diriwayatkan daripadanya oleh Muhammad bin Abdullah al-Mukharrimi dan
tidak dibincangkan statusnya oleh seorang pun. Baki perawi-perawinya adalah
perawi kitab al-Sahih.”
Sahl bin Mahmud, Abu al-Sari dithiqahkan oleh
al-Dhiya’ al-Maqdisi dalam al-Ahadith al-Mukhtarah dan al-Khatib
al-Baghdadi dalam Tarikh Baghdad. Dipuji oleh al-Daraqutni sebagai orang
yang mempunyai kelebihan [فاضل].
Muhammad bin ‘Abdullah al-Mukharrimi adalah thiqah
sebagaimana dalam Taqrib al-Tahzib dan merupakan perawi al-Nasa’ie
sahaja.
Sanad ini mempunyai kedaifan berpunca daripada Simak bin
Harb. Dia adalah seorang yang benar [صدوق]
tetapi riwayatnya secara khusus daripada ‘Ikrimah mempunyai kecelaruan [اضطراب] sebagaimana yang dijelaskan oleh Ibnu Hajar dalam Taqrib
al-Tahzib. Al-‘Ijli berkata dalam al-Thiqat: “Dalam hadis ‘Ikrimah,
kadang-kadang dia menyandarkan kepada Ibnu ‘Abbas dan kadang-kadang dia
berkata: Nabi sallahu ‘alaihi wasallam bersabda. Sedangkan ‘Ikrimah
meriwayatkan daripada Ibnu ‘Abbas.” Mungkin daripada dialah punca hadis ini
kadang kala diriwayatkan secara marfu’ dan kadang kala diriwayatkan
secara mauquf.
Ibnu al-Ja’d dalam al-Musnad dan al-Lalakaie dalam Syarah
Usul al-I’tiqad meriwayatkan dengan sanad yang sama daripada Ibnu ‘Abbas
secara mauquf dengan lafaz:
مَنْ تَرَكَ الصَّلَاةَ وَهُوَ يَقْدِرُ
لَقِيَ اللَّهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ
“Sesiapa yang meninggalkan solat sedangkan
dia mampu melakukannya maka dia akan bertemu dengan Allah dalam keadaan Allah
murka padanya.”
Al-Munziri dalam al-Targhib wa al-Tarhib, al-Sakhawi
dalam al-Ajwibah al-Mardhiyyah dan Ibnu Hajar al-Haitami dalam al-Zawajir
pula menyatakan bahawa sanadnya hasan.
Mungkin pandangan al-Hafiz al-Sayuthi yang mendaifkan hadis
ini lebih tepat. Wallaupun daif ia masih dapat diamalkan. Wallahu a’lam.