Manhaj Kitab Sahih Ibnu Khuzaimah

1 - Kitab ini diringkaskan oleh Ibnu Khuzaimah (m. 311 H) daripada sebuah kitab ringkasan (ringkasan pertama) yang lebih besar daripadanya. Kitab ringkasan pertama ini merupakan ringkasan kepada sebuah kitab yang berjudul ‘al-Musnad al-Kabir’. Disebabkan itu beliau menamakan kitab ini sebagai ‘Mukhtasar al-Mukhtasar Min al-Musnad al-Sahih ‘An al-Nabi sallahu ‘alaihi wasallam’.

2 - Hadis-hadis di dalam kitab ini tidaklah semuanya berada di tahap sahih yang tertinggi,  bahkan ada hadis yang tidak mencapai tahap sahih tetapi masih berada dalam lingkungan hadis yang yang dapat diterima dan dapat dijadikan hujah atau dikenali sebagai hadis hasan.

3 - Beliau turut memasukkan hadis-hadis daif sebagai syawahid dan mutaba’at (hadis sokongan).

4 - Beliau menyusun hadis-hadis dalam kitab ini berdasarkan kitab (bab besar) dan bab kecil. Bermula dengan kitab wuduk, kitab solat dan seterusnya. Dalam setiap kitab, beliau akan meletakkan beberapa bab-bab kecil.

5 - Beliau memasukkan hadis-hadis yang bersambung sanadnya kepada Rasulullah sallahu ‘alaihi wasallam. Jika hadis tersebut mempunyai lebih daripada satu sanad, maka beliau akan menjelaskannya.

6 - Kebiasaannya beliau akan memberi ulasan berkenaan sanad dan matan hadis. Beliau juga memberi perhatian tentang ketepatan lafaz hadis yang diriwayatkan serta penjelasan perselisihan perawi dalam meriwayatkan lafaz-lafaz hadis.

7 - Beliau juga  menyebutkan tarjih dan istinbath beliau terhadap hadis berdasarkan tajuk bab (tarajim al-abwab) dalam kitab ini sebagaimana yang dilakukan oleh Imam al-Bukhari, Imam Abu Daud dan lain-lain.

8 - Menurut al-Hafiz al-Sayuthi, kedudukan Sahih Ibnu Khuzaimah lebih tinggi daripada Sahih Ibnu Hibban disebabkan syarat Ibnu Khuzaimah yang lebih ketat. Beliau akan berhenti (tawaqquf) daripada mensahihkan hadis disebabkan wujudnya sekecil-kecil kritikan yang ada pada sanad hadis.

9 - Malangnya kitab ini tidak sampai ke zaman kini secara lengkap. Hanya satu per empat daripada saiz sebenar kitab ini yang sampai ke tangan kita pada hari ini. Sahih Ibnu Khuzaimah yang dicetak pada hari ini hanya mengandungi tujuh bab sahaja, bermula bab wuduk sehingga bab manasik.

Rujukan:

- Al-Ta'rif al-Wajiz Bi Manahij Asyhar al-Musannifin Fi al-Hadith, Sayyid Abdul Majid al-Ghauri.

- Masadir al-Hadith Wa Maraji’uhu, Sayyid Abdul Majid al-Ghauri.