Pengarang Kitab Fiqh al-Manhaji: Syeikh Mustafa al-Khan

Nama, Nasab, dan Latar Belakangnya

Beliau ialah Mustafa bin Sa'id bin Mahmud al-Khan. Beliau bermazhab al-Syafi’i dan berasal dari kawasan Maidan, Damsyik, Syria. Keluarga beliau, al-Khan terkenal sebagai keluarga terhormat dan berpengaruh di Maidan sejak zaman dahulu.

Bapanya adalah penghulu kawasan Maidan dan selepas bapanya meninggal dunia, jawatan tersebut diserahkan kepada saudara beliau, Muhammad Khair.

Beliau dilahirkan pada tahun 1923M di Damsyik. Beliau lalu dibesarkan di bawah jagaan kedua ibu bapanya bersama saudara-saudara lelaki dan perempuannya dalam suasana keluarga yang dipenuhi keharmonian dan kasih sayang. Ketika mencapai usia lapan tahun, bapanya menghantarnya ke kelas pengajian al-Quran (kuttab). Selepas itu, beliau dimasukkan ke sekolah rendah Jam'iyyah al-Ghurra’ selama setahun sebelum berpindah ke sebuah sekolah kebangsaan di Maidan.

Pada musim panas tahun 1350H (1931M), seorang guru seni khat, Sheikh Muhammad Zarzur menyedari tanda-tanda kecerdasan dan kepandaian dalam diri Syeikh Mustafa al-Khan, yang pada ketika itu merupakan salah seorang muridnya. Sheikh Muhammad Zarzur memohon izin daripada bapa Syeikh Mustafa al-Khan untuk membawanya menghadiri kelas Sheikh Hasan Habannakah di Masjid Manjak. Bapanya memberikan keizinan dan tidak menghalang.

Sheikh Hasan Habannakah, seorang pendakwah terkenal, telah menubuhkan sebuah sekolah di masjid tersebut. Sekolah itu mengajar para pemuda yang berfokus kepada menuntut ilmu dari waktu pagi selepas solat Subuh hingga waktu Zuhur, manakala pada waktu malam selepas solat Isyak, beliau mengajar golongan dewasa seperti peniaga dan para pekerja.

Syeikh Hasan Habannakah

Pada awalnya, Syeikh Mustafa al-Khan menyertai kelas malam. Sheikh Hussein Khattab, salah seorang guru di situ, tertarik dengan kecerdasan dan daya ingatannya yang luar biasa. Beliau menyampaikan kekagumannya kepada Sheikh Hasan Habannakah, yang kemudian memberikan perhatian khusus kepada Syeikh Mustafa al-Khan.

Syeikh Hussein Khattab

Tidak lama kemudian, minat Syeikh Mustafa al-Khan terhadap ilmu semakin mendalam. Beliau membuat keputusan untuk berpindah ke kelas pagi, satu langkah berani yang ketika itu jarang dilakukan kerana masyarakat umumnya beranggapan kehidupan penuntut ilmu akan dipenuhi kesusahan dan serba kekurangan.

Sebagai tanda sokongan, keluarganya mengadakan majlis khas di rumah untuk meraikan keputusan Syeikh Mustafa al-Khan untuk menjadi seorang penuntut ilmu. Pada majlis itu, beliau disarungkan serban sebagai pengganti tarbush (penutup kepala tradisional). Sheikh Hussein Khattab sendiri yang memakaikan serban tersebut kepadanya. Syeikh Mustafa al-Khan, dalam usia yang masih mudan, turut menyampaikan ucapan sempena majlis itu. Peristiwa ini menjadi titik perubahan dalam keluarga al-Khann, di mana mereka mula memberikan perhatian yang lebih besar kepada perjalanan ilmiah Syeikh Mustafa al-Khan. Bapanya juga menyatakan sokongan penuh terhadap usaha pendidikan beliau.

Perjalanan Ilmiah

Syeikh Mustafa al-Khan membesar di Masjid Manjak sebagai seorang pelajar yang rajin dan aktif, di mana beliau belajar pada waktu pagi dan mengajar pada waktu malam. Allah SWT mentakdirkan kelas pagi di masjid tersebut berkembang menjadi asas kepada penubuhan Ma’had al-Tawjih al-Islami. Beliau kemudian menjadi salah seorang tenaga pengajar di sekolah yang baru diasaskan itu.

Gabungan antara tugas belajar dan mengajar ini membentuk keperibadian ilmiah beliau. Bimbingan daripada Sheikh Hasan Habannakah memberikan impak besar dalam menyelaraskan dan melengkapkan kedua-dua peranan tersebut.

Rakan seperjuangan beliau, Syeikh Abdul Rahman Hasan Habannakah al-Maidani, dalam bukunya mengenai bapanya, menyebutkan bahawa Syeikh Mustafa al-Khan adalah antara pelajar cemerlang yang mengikuti kelas bapanya. Beliau berkata:

"Syeikh Mustafa al-Khann menyertai sekolah ayahku al-Imam (Hasan Habannakah) sejak usia muda. Beliau sentiasa berada sekolah tersebut siang dan malam sebagai pemuda yang pintar dan cerdas, menunjukkan tanda-tanda kecemerlangan dan kemajuan pesat.

Beliau bergerak pantas dalam menuntut ilmu dan mendahului rakan-rakan seangkatannya. Pada mulanya, beliau belajar di bawah guru-guru generasi pertama seperti Syeikh Sadiq Habannakah, Syeikh Hussein Khattab, Syeikh Na’im Shaqir, dan Syeikh Khairo Yassin, sebelum menyertai dengan halaqah mereka untuk belajar secara langsung daripada Syeikh Hasan Habannakah.

Beliau kemudian menonjol di kalangan rakan-rakannya dalam ilmu dan pengajaran dan mempunyai minat mendalam dalam membaca buku-buku sastera, mengumpul cerita-cerita menarik, karya-karya sastera puisi dan prosa, serta menghafal dan menceritakannya dengan ketelitian dan menarik."

Syeikh Hasan Habannakah sering mengarahkan pelajarnya yang berbakat untuk mengunjungi ulama besar dan menghadiri majlis ilmu mereka. Syeikh Mustafa al-Khan amat mementingkan arahan ini dan beberapa ulama besar yang menmpengaruhi beliau ialah:

1 - Syeikh Ali bin Abdul Ghani al-Daqqar (w. 1362H/1943M):

Syeikh Ali al-Daqqar

Beliau adalah seorang ulama besar yang mengetuai Ma’had al-‘Ulum al-Shar’iyyah dan pengasas Jam’iyyah al-Ghurra’. Beliau terkenal kerana kerana menggabungkan pendidikan syarak dengan tarbiah rohani. Syeikh Mustafa al-Khan sering menghadiri kuliah beliau di Masjid al-Sadat.

2 - Syeikh Muhammad Amin Suwaid (w. 1350H/1931M):

Syeikh Muhammad Amin Suwaid

Seorang pakar dalam ilmu usul dan tokoh besar Damsyik. Syeikh Mustafa al-Khan bertemu dengannya di Masjid Manjak ketika beliau mengajar di sana.

 3 - Syeikh Ibrahim bin Muhammad Khair al-Ghalayini (w. 1377H/1958M)

Syeikh Ibrahim al-Ghalayini

Seorang ulama yang sangat dihormati, pernah menjadi hakim di Wadi al-Ajam serta imam dan khatib di Qatana. Syeikh Mustafa al-Khan sering mengunjunginya dan kadangkala menghabiskan sepanjang hari bersamanya.

4 - Syeikh Abu al-Hasan Ali al-Hasani al-Nadwi (w. 1421H/2000M):

Syeikh Abu Hasan Ali al-Nadwi

Seorang ulama terkenal, penulis yang kreatif, penceramah yang fasih, dan anggota pelbagai majlis bahasa Arab. Syeikh Mustafa al-Khan pertama kali bertemu dengannya di Kaherah ketika beliau menjadi pelajar di al-Azhar, kemudian bertemu lagi di Damsyik, di universitinya, dan akhir kali di rumah Syeikh Hassan Habannaka.

Bidang Kepakaran

Sheikh Mustafa mengajar pelbagai ilmu agama semasa di Ma’had al-Tawjih al-Islami. Namun, beliau cemerlang dalam ilmu Usul al-Fiqh dan bahasa Arab dan menjadikannya sebagai bidang utama pengkhususannya.

Pengajian di Mesir

Pada awal tahun 1369H (1949M), Syeikh Mustafa al-Khan tiba di Kaherah untuk mendaftar di Universiti Al-Azhar. Tujuannya adalah untuk memperoleh ijazah yang melayakkannya mengajar di sekolah-sekolah kerajaan di Syria. Beliau lulus ujian kelayakan dan diterima masuk ke tahun ketiga Fakulti Syariah. Dalam tempoh dua tahun, beliau menamatkan pengajian dengan cemerlang dan dianugerahkan ijazah dengan keputusan cemerlang.

Guru-Guru di Mesir

Sepanjang pengajiannya, Syeikh Mustafa al-Khan mendapat manfaat daripada ulama terkenal dalam bidang Usul Fiqh dan bahasa Arab, antaranya:

1 - Syeikh ‘Isa Mannun.

Syeikh 'Isa Mannun

2 - Dr. Abdullah Musa.

3 - Dr. Mustafa Abdul Khaliq.

4 - Dr. Abdul Ghani Abdul Khaliq.

Syeikh Abdul Ghani Abdul Khaliq

Kerjaya sebagai Guru di Kementerian Pendidikan

Selepas kembali ke Damsyik, Syeikh Mustafa al-Khan dilantik sebagai guru Pendidikan Islam di kawasan al-Bab, wilayah Aleppo. Beliau mengajar di sana selama dua tahun sebelum dipindahkan ke Damsyik untuk menjadi tenaga pengajar di Maktab Perguruan. Selain mengajar, beliau aktif dalam menyumbang kepada pembangunan kurikulum, penulisan buku teks, serta menyertai pelbagai jawatankuasa peperiksaan. Beliau kekal di sana sehingga memperoleh ijazah Doktor Falsafah.

Pengajaran di Universiti Damsyik

Dalam tempoh tersebut, Syeikh Mustafa al-Khan turut mengajar di Fakulti Syariah, Universiti Damsyik, sebagai pensyarah dari tahun 1375H hingga 1382H (1955M–1962M). Peranannya sebagai pensyarah membolehkan beliau menyampaikan ilmunya kepada generasi muda ulama di Syria.

Dipinjamkan Ke Arab Saudi

Pada tahun 1382H (1962M), Syeikh Mustafa al-Khan dipinjamkan untuk mengajar di bawah pentadbiran Kolej dan Institut di Riyadh, yang kemudian dikenali sebagai Universiti Islam Imam Muhammad bin Saud. Beliau mengajar subjek nahu dan bahasa Arab di Fakulti Syariah serta Fakulti Bahasa Arab sehingga tahun 1386H (1966M).

Ketika berada di Riyadh, beliau bertemu dengan ramai tokoh ulama dan cendekiawan, yang memperkaya pengalaman dan pertukaran ilmunya. Antara mereka ialah Syeikh Ali al-Tantawi, Syeikh Abdul Fattah Abu Ghuddah, Ustaz Umar Audah al-Khatib, Dr. Muhammad Ali al-Hashimi, dan Dr. Abdul Quddus Abu Saleh.

Mendapat Gelaran Doktor Falsafah

Apabila Universiti al-Azhar membenarkan graduan fakulti universiti tersebut yang telah mengajar lebih daripada lima tahun di universiti untuk terus mendaftar bagi program doktor falsafah, Syeikh Mustafa al-Khan segera mengambil peluang ini. Beliau memilih tajuk tesisnya, ‘Athar al-Ikhtilaf fi al-Qawa’id al-Usuliyyah fi Ikhtilaf al-Fuqaha’ (Kesan Perbezaan dalam Kaedah Usul terhadap Perbezaan Pendapat Fiqh), di bawah seliaan Profesor Dr. Mustafa Abdul Khaliq. Beliau berjaya memperoleh gelaran doktor falsafah pada tahun 1391H (1971M) dengan keputusan cemerlang (mumtaz) dan anugerah kelas pertama.

Gelaran ini, meskipun bukan ukuran mutlak kepada kedalaman ilmunya namun telah membantu beliau membuka peluang untuk mengajar di pelbagai universiti selepas itu.

Pelantikan di Universiti Damsyik

Selepas memperoleh gelaran doktor falsafah, Syeikh Mustafa al-Khan dilantik sebagai pensyarah dan Ketua Jabatan Akidah dan Agama di Fakulti Syariah, Universiti Damsyik. Selain itu, beliau juga mengajar di Fakulti Pendidikan universiti yang sama, dengan fokus kepada subjek Pendidikan Islam dan kaedah pengajarannya. Beliau kekal di universiti ini sehingga bersara pada tahun 1404H (1983M).

Semasa tempoh ini, beliau turut terlibat dalam penulisan buku teks universiti dan menghasilkan tiga karya penting yang masih digunakan di Fakulti Syariah hingga kini, iaitu:

1 - Tafsir Am.

2 - Fiqh al-Muamalat.

3 - Mabadi’ al-Aqidah al-Islamiyyah.

Tugasan Kedua di Arab Saudi

Selepas bersara pada tahun 1404H (1983M), Syeikh Mustafa al-Khan sekali lagi berhijrah ke Arab Saudi pada tahun berikutnya. Beliau mula mengajar di Fakulti Syariah, Universiti Islam Imam Muhammad bin Saud di Abha. Kemudian, beliau dilantik sebagai Profesor di Fakulti Pendidikan untuk Wanita dan menjadi ahli Majlis Ilmiah Universiti Imam di Riyadh. Sepanjang tempoh ini, beliau juga menjadi penyelia bagi banyak tesis sarjana dan doktor falsafah sehingga tahun 1413H (1992M).

Syeikh Abdul Rahman Habannakah menulis tentangnya dalam buku al-Walid al-Da’iyah al-Murabbi al-Syeikh Hassan Habannakah:

"Dr. Mustafa Said al-Khan terkenal di kalangan ahli akademik kerana kecemerlangannya, kebolehannya menerangkan isu-isu ilmiah, dan keupayaannya menyelesaikan masalah yang rumit. Beliau juga dikenali kerana citarasa sasteranya yang tinggi dan ketajaman dalam kritikannya. Namun setahu saya, beliau menjauhkan diri daripada penglibatan dalam aktiviti sosial umum. Fitrahnya adalah sebagai profesor dan pengkaji yang tekun. Beliau mempunyai daya tarikan dan pengaruh dalam membentuk halaqah ilmu dan bukan dalam mengumpul orang ramai. Beliau adalah antara tokoh ilmu di Damsyik yang banyak memberi manfaat dan sumbangan."

Kembali ke Damsyik

Selepas pulang ke Damsyik, rumah Syeikh Mustafa al-Khan menjadi tempat pertemuan pelajar dan pencinta ilmu. Pada tahun 1414H (1993M), beliau mula mengajar di Jabatan Pengajian Tinggi di bawah Universiti Omdurman yang berpusat di Kompleks Pendidikan Abu al-Nur di Damsyik. Beliau juga dilantik mengetuai Fakulti Syariah di Jabatan Pengkhususan (Takhassus), Maahad al-Fath al-Islami dan mengajar subjek Usul Fiqh untuk tiga tahun pengajian.

Sepanjang tempoh ini, beliau terus menyelia dan menilai banyak tesis peringkat pengajian tinggi, sama ada di Syria atau di Lubnan.

Bilik Khusus di Masjid al-Daqqaq

Syeikh Mustafa al-Khan mempunyai bilik khas di Masjid al-Daqqaq di kawasan Maidan. Bilik ini menjadi saksi kepada sejarah aktiviti ilmiah yang pesat dan dipenuhi dengan koleksi buku-buku rujukan utama. Antara individu yang sering mengunjungi bilik ini ialah Ustaz Ahmad Ratib al-Naffakh, Ustaz Ahmad ‘Urabi al-Khan, Syeikh Khair al-‘Alabi, Ustaz Said al-Tantawi, Ustaz Suhail al-Barri, Ustaz Ali al-Sharbaji, Ustaz Salih al-Akhras, Syeikh Abdul Aziz al-Rifai, Dr. Muhammad Said Ramadan Al-Buti, Ustaz Mahmud al-Mardini, dan Dr. Muwaffaq Da'bul.

Masjid al-Daqqaq ini menjadi tempat penting untuk pertemuan intelektual dan ilmiah yang mencerminkan dedikasi Syeikh Mustafa al-Khan terhadap penyebaran ilmu.

Karya-Karya Sheikh Mustafa al-Khan

Syeikh Mustafa al-Khan mula menulis pada awal perjalanan ilmiahnya, dengan menukarkan usaha pengajarannya kepada penulisan dan menjadikan penulisan sebagai salah satu cara memperkukuhkan ilmunya. Pada mulanya, beliau menulis untuk kegunaan peribadi, seperti:

1 - Syarah al-Syawahid al-Nahwiyyah al-Mukhtasar.

2 - Syarah al-Syawahid al-Nahwiyyah al-Kabir.

Namun, malangnya, kedua-dua manuskrip ini hilang bersama beberapa catatan lain.

Beliau turut terlibat dalam penulisan buku teks sekolah dan nota kuliah universiti. Kemudian, beliau berkembang ke arah penulisan dan penerbitan karya umum, termasuk berkerjasama dengan penulis lain dalam penulisan dan penyuntingan buku.

a - Karya-Karya Khusus

1 - Athar al-Ikhtilaf fi al-Qawa’id al-Ushuliyyah fi Ikhtilaf al-Fuqaha’ (Muat Turun)

Buku ini merupakan tesis doktor falsafah Syeikh Mustafa al-Khan dalam bidang Usul Fiqh yang disiapkan di Universiti al-Azhar pada tahun 1391H (1971M).

Beliau menerima ijazah doktor falsafah dengan darjah cemerlang dan anugerah kelas pertama. Buku ini diterbitkan oleh Muassasah al-Risalah pada tahun 1392H (1972M) dan telah dicetak lebih daripada tujuh kali.

Ia mendapat pujian daripada para sarjana dalam bidang fiqh Islam dan menjadi rujukan utama dalam pengajian tinggi.

2 - Abdullah ibn Abbas: Hibr al-Ummah wa Tarjuman al-Quran (Muat Turun)

Buku ini diterbitkan oleh Dar al-Qalam di Damsyik pada tahun 1398H (1978M).

3 - Dirasah Tarikhiyyah li al-Fiqh wa Ushulih wa al-Ittijahat allati Zhaharat fihima (Muat Turun)

Diterbitkan pertama kali pada tahun 1404H (1984M).

4 - Al-Hasan ibn Yasar al-Basri: al-Hakim al-Wa’izh wa az-Zahid al-‘Alim (Muat Turun)

Buku ini diterbitkan oleh Dar al-Qalam di Damsyik pada tahun 1416H (1995M).

5 - Al-Adillah at-Tasyri’iyyah wa Mawqif al-Fuqaha’ min al-Ihtijaj biha (Muat Turun)

Diterbitkan oleh Muassasah ar-Risalah pada tahun 1417H (1997M).

6 - Abhath Hawla Ushul al-Fiqh al-Islami: Tarikhuh wa Tatawwuruh (Muat Turun)

Buku ini diterbitkan oleh Dar al-Kalim at-Tayyib di Damsyik pada tahun 1420H (2000M).

7 - Al-Kafi al-Wafi fi Ushul al-Fiqh al-Islami (Muat Turun)

Buku ini diterbitkan oleh Muassasah al-Risalah pada tahun 1421H (2000M).

Ia mengandungi kebanyakan topik dalam Usul Fiqh yang diajarkan di Fakulti Syariah, khususnya di Jabatan Pengkhususan, Maahad al-Fath al-Islami.

b - Karya Bersama Penulis Lain

1 - Nuzhah al-Muttaqin Syarah Riyadh al-Salihin min Kalam Sayyid al-Mursalin (Muat Turun)

Sebuah syarah bagi kitab Riyadh as-Salihin karya Imam an-Nawawi.

Syeikh Mustafa al-Khan menulis kitab ini bersama Dr. Mustafa al-Bugha, Ustaz Muhyiddin Misto, Ustaz Ali al-Syarbaji dan Ustaz Muhammad Amin Lutfi.

Buku ini terdiri daripada dua jilid dan diterbitkan pertama kali oleh Muassasah al-Risalah pada tahun 1397H (1977M).

Hingga kini, buku ini telah dicetak lebih daripada 35 kali.

2 - Al-Fiqh al-Manhaji ‘ala Mazhab al-Imam al-Syafi’i (Muat Turun)

Sebuah kitab fiqh yang disusun berdasarkan mazhab Imam al-Syafi’i.

Ditulis bersama Dr. Mustafa al-Bugha dan Ustaz Ali al-Syarbaji.

Buku ini terdiri daripada tiga jilid dan diterbitkan pertama kali oleh Dar al-Qalam pada tahun 1414H.

3 - Al-‘Aqidah al-Islamiyyah: Arkanuha, Haqaiquha, Mufsidatuha (Muat Turun)

Buku ini membahas asas-asas akidah Islam.

Ditulis bersama Ustaz Muhyiddin Misto.

Diterbitkan pertama kali oleh Dar al-Kalim at-Tayyib, Damsyik pada tahun 1417H (1997M).

4 - Al-Idhah fi ‘Ulum al-Hadith wa al-Istilah (Muat Turun)

Sebuah karya dalam bidang ilmu hadis yang ditulis bersama Dr. Badi’ al-Lahham.

Diterbitkan pertama kali oleh Dar al-Kalim at-Tayyib pada tahun 1419H (1998M).

c - Karya Tahqiq (Suntingan dan Semakan)

1 - Al-Manhal al-Rawi min Taqrib al-Nawawi (Muat Turun)

Tahqiq ke atas kitab al-Taqrib karya Imam al-Nawawi.

Diterbitkan oleh Dar al-Mallah di Damsyik dengan 314 halaman.

2 - Tashil al-Hushul ‘ala Qawa’id al-Ushul (Muat Turun)

Tahqiq ke atas kitab karangan al-‘Allamah Muhammad Amin as-Suwayd (wafat 1355H).

Diterbitkan pertama kali oleh Dar al-Qalam pada tahun 1412H (1992M).

d – Tahqiq Bersama Penulis Lain

1 - Husn al-Uswah bima Thabata min Allah wa Rasulihi fi an-Niswah (Muat Turun)

Karya Muhammad Siddiq al-Qinnauji al-Bukhari (wafat 1307H).

Ditahqiq bersama Ustaz Muhyiddin Misto.

Diterbitkan pertama kali oleh Muassasah ar-Risalah pada tahun 1398H (1978M).

2 - Irsyad al-Fuhul ila Tahqiq al-Haqq min ‘Ilm al-Ushul

Karya Imam al-Syaukani

Ditahqiq bersama Ustaz Muhyiddin Misto.

3 - Anwar al-Tanzil wa Asrar al-Ta’wil atau dikenali sebagai Tafsir al-Baidhawi

Ditahqiq bersama Dr. Muhyiddin Misto dan Dr. Badi’ al-Lahham.

4 - Al-Manhaj al-Qawim fi Masa’il al-Ta’lim

Karya Imam Ibnu Hajar al-Haitami (wafat 934H).

Ditahqiq bersama Ustaz Muhyiddin dan Ustaz Ali al-Syarbaji.

Kewafatan:

Beliau wafat semasa solat Jumaat pada 24 Muharram 1429H bersamaan 1 Februari 2008M di Masjid Sayyidina Hassan di Maidan.

Syeikh Kuraim Rajeh

Ketika itu, Syeikh Kuraim Rajeh sedang membaca kitab Riyadh al-Salihin dan mensyarahkan hadis Umm al-Mu'minin Juwairiyah binti al-Harith  bahawa Nabi sallahu ‘alaihi wasallam keluar dari rumahnya pada pagi hari selepas solat Subuh sedang dia berada di tempat solatnya (مَسْجِدِهَا). Kemudian baginda kembali pada waktu Dhuha dan mendapatinya masih duduk di situ. Baginda bertanya: "Adakah engkau masih dalam keadaan yang aku tinggalkan tadi?" Dia menjawab: "Ya." Maka Nabi sallahu ‘alaihi wasallam bersabda: "Sesungguhnya aku telah mengucapkan selepas aku keluar dari sisimu empat kalimah sebanyak tiga kali, jika ditimbang dengan apa yang engkau ucapkan sejak hari ini nescaya ia akan menyamainya: سُبْحَانَ اللهِ وَبِحَمْدِهِ عَدَد خَلقِهِ، وَرِضَا نَفْسِهِ، وَزِنَةَ عَرْشِهِ، وَمِدَادَ كلِمَاتِهِ." (Riwayat Muslim)

Kemudian Syeikh Kuraim Rajeh berhenti pada perkataan "مَسْجِدِهَا" dan beliau berpendapat ia perlu dibaca dengan fathah (baris atas) pada huruf jim, bukan dengan kasrah (baris bawah) dan beliau ragu-ragu tentang itu. Lalu beliau berkata: "Alangkah baiknya jika guru kami, al-Khan dapat menerangkan baris yang betul untuk kita."

Kebiasaan Syeikh Mustafa al-Khan adalah sentiasa hadir mendengar khutbah Jumaat Syeikh Kuraim Rajeh dan beliau selalu duduk di atas kerusi di sebelah kanan pintu masuk masjid. Kira-kira empat minit selepas kata-kata Syeikh Kuraim Rajeh itu, beliau tiba-tiba tersedak dan beberapa jemaah menoleh ke arahnya. Syeikh Anas, anak Syeikh Mustafa al-Khan, lalu mengurut dada beliau. Tidak lama kemudian, beliau dibaringkan di atas lantai.

Semua ini berlaku ketika Syeikh Kuraim Rajeh masih meneruskan khutbahnya, sehingga seseorang dihantar untuk memberitahunya. Apabila orang itu naik ke mimbar dan memberitahu Syeikh Kuraim Rajeh, berita itu bagaikan petir menyambar. Sheikh Karim bertanya: "Sekarang? Di masjid? Inna lillahi wa inna ilaihi raji'un."

Beliau dengan bergumam berkata: "Ulama negeri ini, ulama umat telah wafat di masjid..." dan menamatkan khutbah sambil meminta jemaah untuk tetap di tempat mereka dan tidak berkerumun di sekitar Syeikh Mustafa al-Khan. Kemudian Syeikh Kuraim Rajeh mengimamkan solat sambil menangis, dan selepas salam beliau bergegas untuk melihat sahabat, guru dan kekasihnya, Syeikh Mustafa al-Khan.

Kemudian Syeikh Kuraim Rajeh berkata kepada orang-orang di sekelilingnya: “Ini adalah seorang ulama yang tidak pernah tercemar, tidak oleh penguasa, dan tidak oleh orang kaya."

Syeikh Mustafa al-Khan meninggalkan dunia pada usia 85 tahun, selepas mengabdikan seluruh hidupnya dalam menuntut ilmu, mengajar, menulis, dan memberikan nasihat kepada umat Islam. Semoga Allah merahmati ruh beliau dan menempatkannya di kalangan para solihin.