Prof Dr Wahbah Mustafa az-Zuhaili merupakan salah seorang ulama yang terkenal pada masa kini. Beliau merupakan ketua bahagian fiqh Islam dan mazhab-mazhab fiqh, Kuliah Syariah di Universiti Damsyik. Dari segi fiqh, beliau bermazhab asy-Syafie manakala dari segi aqidah beliau bermazhab Ahli Sunnah wal Jama’ah (Asy’ari). Beliau dianugerahi tokoh Maal Hijrah pada tahun 2008 oleh kerajaan negara Malaysia.
Kelahiran dan pembesaran
Beliau dilahirkan di kampung Dir ‘Atiyyah, Damsyik pada 6 Mac 1932. Bapanya merupakan seorang hafiz al-Quran yang berkerja sebagai petani dan peniaga. Bapanya sentiasa memberi galakan kepada beliau dan adik-beradiknya yang lain untuk menuntut ilmu.
Pendidikan
Beliau mendapat didikan awal peringkat rendah dan kuttab (tadika) di desanya. Pada tahun 1946, beliau memasuki peringkat menengah di Kolej Syariah di Damsyiq selama enam tahun sehingga tahun 1952. Dr Wahbah al-Zuhayli telah berjaya mendapat pangkat cemerlang dalam peringkat menengah tersebut sebelum berhijrah ke bumi Mesir. Di Mesir, beliau belajar dengan memasuki beberapa kuliah dalam beberapa universiti di Kaherah dalam waktu yang sama iaitu kuliah Syariah dan kuliah Bahasa Arab di Universiti al-Azhar dan kuliah Undang-Undang di Universiti Ain Syam. Ketika itu, beliau memperolehi ijazah seperti berikut :
1. Ijazah B.A dalam Kuliah Syariah Universiti al-Azhar pada tahun 1956. Beliau mendapat tempat pertama dari kalangan keseluruhan pelajar.
2. Ijazah Takhasus Pendidikan dari Kuliah Bahasa Arab Universiti al-Azhar pada tahun 1957
3. Ijazah B.A dari Kuliah Undang-Undang dari Universiti Ain Syam pada tahun 1957.
Beliau seterusnya menyambung pengajian peringkat Master di Kuliah Undang-undang, Universiti Kaherah dan tamat pada tahun 1959. Beliau menyelesaikan pengajian peringkat Doktor Falsafah di Kuliah Undang (Syariah Islamiyyah) di Universiti Kaherah pada tahun 1963. Tesis beliau yang bertajuk Athar al-Harb fi al-Fiqh al-Islami-Dirasat Muqaranah Baina al-Mazahib al-Thamaniah Wa al-Qanun ad-Dauli al-‘Am (Kesan Peperangan dalam Fiqh Islam-Kajian Perbandingan Antara Lapan Mazhab dan Undang-undang Antarabangsa) berjaya mendapat keputusan Syaraf al-Ula (kepujian tertinggi).
Guru-guru
Dr Wahbah az-Zuhaili telah menuntut dengan ramai ulama sama ada di Syiria mahupun di Mesir. Antara guru beliau adalah:
a. Di Syiria
1. Muhammad Hashim al-Khatib al-Syafie
2. Abdul Razaq al-Hamasi
3. Mahmud Yassin
4. Judat al-Mardini
5. Hassan al-Shati
6. Hassan Habnakah al-Midani
7. Muhammad Saleh Farfur
8. Muhammad Lutfi al-Fayumi
9. Mahmud al-Rankusi
b. Di Mesir
1. Muhammad Abu Zuhrah
2. Mahmud Shaltut
3. Abdul Rahman Taj
4. Isa Manun
5. Ali Muhammad Khafif
6. Jad al-Rabb Ramadhan
7. Abdul Ghani Abdul Khaliq
8. Muhammad Hafiz Ghanim
Murid-murid
Antara murid-murid beliau adalah:
1. Adik beliau, Muhammad az-Zuhaili
2. Muhammad Faruk Hamadah
3. Muhammad Naim Yassin
4. Abdul Sattar Abu Ghuddah
5. Abdul Latif Farfur
6. Muhammad Abu Lail
7. Abdul Salam al-‘Ibadi
8. Muhammad al-Syarbaji
Jawatan Akademik
1. Menjadi pensyarah di Universiti Damsyik pada tahun 1963, Professor Madya pada tahun 1969 dan menjadi Professor pada tahun 1975. Beliau mengajar fiqh, usul fiqh dan fiqh perbandingan di Fakulti Syariah dan Undang-undang Universiti Damsyik.
2. Menjadi pensyarah pelawat di Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti Muhammad bin Ali as-Sanusi di Bandar al-Baida’, Libya selama dua tahun.
3. Menjadi pensyarah pelawat di Fakulti Syariah dan Undang-undang, Universiti UAE selama lima tahun dari tahun 1984 sehingga 1989.
4. Menjadi Professor pelawat di Jabatan Syariah, Universiti Khartoum dan Universiti Omdurman.
5. Dipinjamkan ke Qatar dan Kuwait untuk memberi pengajian pada bulan ramadan pada tahun 1989 dan tahun 1990.
6. Dipinjamkan sebagai Professor pelawat di Markaz al-‘Arabi li Dirasat al-Amniyyah wa at-Tadrib selama dua minggu.
7. Mengajar kitab beliau, Fiqh al-Islam wa Adilatuh untuk para pelajar pengajian tinggi di beberapa universiti di Pakistan, Sudan dan lain-lain.
8. Mengajar kitab beliau Usul al-Fiqh al-Islami di Universiti Islam Madinah dan Jabatan Kehakiman di Riyadh.
9. Menyelia banyak tesis Master dan PhD di Universiti Damsyik dan Kolej Imam al-Auza’I di Lubnan serta menyelia lebih daripada 70 tesis kedoktoran di beberapa universiti di Damsyik, Beirut dan Khartoum.
10. Merancang sistem pengajian di Kolej Syariah di Damsyik pada akhir tahun 60-an, menyusun sistem pengajian di bahagian Syariah, Kuliah Syariah dan Undang-undang, Universiti UAE serta Ma’had Syariah di Syiria pada tahun 1999.
11. Memberi idea penerbitan majalah Syari’ah dan Pengajian Islam di Universiti Kuwait pada tahun 1988.
12. Memberi ceramah berkenaan tafsir al-Quran di radio Syiria dan program al-Quran dan kehidupan di televisyen Damsyik, Kuwait, UAE dan Arab Saudi.
13. Menulis di akhbar-akhbar di Syiria, Kuwait, UAE dan Arab Saudi.
14. Menubuhkan Jurnal Syariah dan Undang-undang di Universiti UAE.
15. Ketua Jawatankuasa Kebudayaan dan Pengerusi Jawatankuasa Tertinggi Manuskrip di Universiti UAE.
16. Pengerusi Lembaga Madrasah Pengajian Sheikh Abdul Qadir al- Kassab peringkat menengah di Dir ‘Attiyyah, Syiria.
17. Menjadi khatib di Masjid al-Uthman, Damsyik dan menjadi khatib pada musim panas di Masjid al-Iman di Dir ‘Atiyyah, Syiria.
18. Pengerusi Lembaga Penyeliaan Syariah di Bahrain dan kemudian menjadi ketua badan ini di Bank Islam Antarabangsa di Arab Banking Corporation di Bahrain dan London.
Keahlian
1. Ahli Royal Society Penyelidikan Tamadun Islam di Jordan.
2. Pakar di Akademi Fiqh Islam di Jeddah dan Majlis Fiqh di Makkah serta Akademi Fiqh Islam di India, Amerika dan Sudan.
3. Ahli Jawatankuasa penerbitan Ensklopedia Besar Arab di Damsyik.
4. Pengerusi Lajnah Pengajian Syariah di Institusi Kewangan Islam.
5. Ahli Majlis Tertinggi Fatwa di Syria.
6. Ahli Jawatankuasa Penyelidikan dan Hal Ehwal Islam dan lembaga editor Jurnal Kementerian Wakaf di Syria.
7. Ahli Jawatankuasa Ensiklopedia Fiqh di Kuwait, Ensiklopedia Besar Arab di Damsyik. Ensiklopedia Tamadun Islam di Jordan, Ensklopedia Fiqh Muamalat di Akademi Fiqh Islam di Jeddah dan lain-lain.
Penulisan
1. Athar al-Harb fi al-Fiqh al-Islami-Dirasat Muqaranah Baina al-Mazahib al-Thamaniah Wa al-Qanun ad-Dauli al-‘Asr.
2. Suntingan ke atas kitab Tuhfah al-Fuqaha’ karya Samarqandi.
3. Suntingan dan ulasan ke atas kitab Jami’ al-‘Ulum wa al-Hikam karya Ibnu Rejab al-Hanbali.
4. As-Silm wa al-Harb fi al-Islam, diterjemahkan ke dalam bahasa Perancis.
5. Al-Fiqh al-Islam wa Adilatuh, diterjemahkan ke dalam bahasa Turki, Malaysia dan Parsi.
6. Al-Wajiz fi al-Fiqh al-Islami.
7. Al-Wajiz fi Usul al-Fiqh, diterjemahkan ke dalam bahasa Turki.
8. Usul al-Fiqh al-Islam, diterjemahkan ke dalam bahasa Turki.
9. Mausu’ah al-Fiqh al-Islami al-Mu’asirah, 8 jilid.
10. Mausu’ah al-Fiqh al-Islami wa al-Qadhaya al-Mu’asirah, 14 jilid.
11. Qadhaya al-Fiqh wa al-Fikr al-Mu’asir, 3 jilid.
12. Fiqh al-Islami fi Uslub al-Jadid.
13. Tajdid al-Fiqh al-Islami.
14. Kitab al-Fiqhi al-Jami’I - al-Waqi’ wa al-Thamuh.
15. Usul al-Fiqh al-Hanafi.
16. Al-Fiqh asy-Syafie al-Muyassar.
17. Al-Fiqh al-Hanafi al-Muyassar.
18. Al-Fiqh al-Hanbali al-Muyassar.
19. Al-Fiqh al-Maliki al-Muyassar.
20. al-Wasith fi Usul al-Fiqh al-Islami.
21. Nazriyyah ad-Darurah asy-Syar’iyyah - Dirasah al-Muqaranah.
22. Nazriyyah al-Dhaman Ahkam al-Musauwaliyyah al-Madaniyyah wa al-Janaiyyah fi al-Fiqh al-Islam - Dirasah Muqarannah an-Nusus al-Fiqhiyyah al-Mukhtarah.
23. Nizam al-Islam.
24. Al-Uqud al-Musammah fi Qanun al-Mu’amalat al-Madaniyyah al-Imarati wa al-Qanun al-Madani al-Urduni.
25. Al-Uqubat asy-Syar’iyyah wa Asbabuha.
26. Al-Usul al-‘Ammah li Wahdah ad-Din al-Haqq.
27. Juhud al-Taqyin al-Fiqh al-Islami.
28. Ubadah bin al-Samit.
29. Usamah bin Zaid.
30. Sa’id bin al-Musayyab.
31. Umar bin Abdul Aziz.
32. Ad-Dhawabith asy-Syar’iyyah li Akhaza bi Aisara al-Mazahib.
33. Ar-Rakhsu asy-Syari’yyah Ahkamiha wa Dhawabitiha.
34. Al-Islam Din al-Jihad La al-Udwan.
35. Al-Islam din al-Syura wa al-Damuqratiyyah.
36. al-Qisah al-Quraniyyah - Hidayah wa Bayan.
37. Al-Ahkam ad-Daruriyyah wa al-Qat’iyyah fi Al-Islam.
38. Al-Quran al-Karim Baniyyatahu al-Tasyri’iyyah wa Khasais al-Hadhariyyah.
39. Al-Mausu’ah al-Quraniyyah al-Muyassarah.
40. At-Tafsir al-Munir fi al-Aqidah wa al-Syari’ah wa al-Manhaj, 16 jilid, mendapat anugerah kitab terbaik dalam dunia Islam pada tahun 1995. Diterjemahkan ke dalam bahasa Malaysia.
41. At-Tafsir al-Wajiz.
42. At-Tafsir al-Wasith, 3 jilid
43. Az-Zara’I’ fi al-Siyasah al-Syar’iyyah wa al-Fiqh al-Islami, tesis Master beliau pada tahun 1959.
44. Qawa’id al-Fiqh al-Hanbali Min Kitab al-Mughni li Ibnu Qudamah.
45. Suntingan dan ringkasan ke atas kitab al-Anwar fi Syamail an-Nabi al-Mukhtar karya Imam al-Baghawi.
46. Suntingan ke atas kitab Thariq al-Hijratain wa Bab al-Sa’adatain karya Ibnu Qayyim al-Jauziyyah.
47. Al-Istinsakh Jadl al-Ilm wa ad-Din wa al-Akhlaq.
48. Suntingan ke atas kitab Nail al-Authar karya asy-Syaukani.
49. Suntingan ke atas kitab Syarah Muslim karya an-Nawawi.
50. Al-‘Alaqat ad-Daulah fi al-Islam.
51. Huquq al-Insan fi al-Islam.
52. Al-Qanun ad-Dauli al-Insani wa Huqu al-Insan. Diterjemahkan ke dalam bahasa Malaysia.
53. Al-‘Alim al-Islami fi Mawajihah at-Tahdiyyat al-Gharbiyyah. Diterjemahkan ke dalam bahasa Turki dan bahasa Malaysia.
54. Usul al-Iman wa al-Islam.
55. Al-Mujaddid Jamal ad-Din al-Afghani.
56. Al-Islam wa al-‘I’aqah.
57. Musykilat fi Thariq al-Nuhudh.
58. Al-‘Alaqat ad-Dauliyyah fi al-Islam Muqaranah bi al-Qanun ad-Dauli al-Hadith.
59. Haq al-Hurriyyah fi al-‘Alam.
60. Hiwar Haula Tajdid al-Fiqh al-Islami.
61. Al-Usrah al-Muslimah fi al-‘Alam al-Mu’asirah.
62. Al-Imam asy-Syafi’e.
63. Al-Mawazinah Baina al-Quran wa as-Sunnah fi al-Ahkam.
64. Al-Musharif al-Islamiyyah.
65. Al-Mu’amalat al-Maliyyah al-Mu’asirah.
66. Al-Iqtisad al-Islami. Diterjemahkan ke dalam bahasa Inggeris.
67. Akhlaq al-Muslim ‘Alaqatuhu bi al-Mujtama’.
68. Akhlaq al-Muslim ‘Alaqatuhu bi al-Khaliq.
69. Akhlaq al-Muslim bi an-Nafs wa al-Kaun.
70. Syamail al-Musthafa Sallahu ‘Alaihi wa Salam. Diterjemahkan ke dalam bahasa Malaysia.
71. Fatawa al--‘Asr.
72. Fatawa Mu’asirah.
73. Qawa’id al-Akhlaq fi al-Quran al-Karim. 2 jilid.
74. Li ‘Asyrah al-Mubasyirun bi al-Jannah.
75. Al-Wudhu’ wa as-Solat ‘ala al-Mazhab al-Maliki.
76. Ahkam al-‘Ibadat an-Nasyiah.
77. Al-Ahkam an-Nubuwwah li an-Nasyiah.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan