Manhaj Kitab Sunan al-Tirmizi

1 - Imam al-Tirmizi (m. 279 H) menamakan kitab ini sebagai ‘al-Jami’ al-Mukhtasar Min al-Sunan ‘An Rasulillah sallahu ‘alaihi wasallam Wa Ma’rifah al-Sahih Wa al-Ma’lul Wa Ma ‘Alaihi al-‘Amal’ tetapi ia lebih dikenali sebagai Sunan al-Tirmizi atau Jami’ al-Tirmizi, nisbah kepada pengarangnya.

2 - Kitab ini disusun berdasarkan bab-bab fiqh. Disebabkan itu ia juga dikenali sebagai al-Sunan. Selain itu beliau turut memuatkan hadis-hadis berkaitan manaqib, adab, tafsir dan lain-lain. Jumlah keseluruhan hadis-hadis hukum dalam kitab ini merangkumi separuh kitab ini.

3 - Beliau mengambil berat untuk mengulas tentang fiqh hadis (kefahaman dan hukum yang boleh diambil daripada hadis) dan mazhab-mazhab para ulama tentangnya serta ulasan kedudukan para perawi hadis.  

4 - Beliau tidak mengeluarkan hadis di dalam kitab ini melainkan hadis yang telah diamalkan oleh para fuqaha’ sebagaimana kata beliau: “Keseluruhan hadis yang terkandung dalam kitab ini ialah hadis yang telah diamalkan dan dengannya juga sebahagian ahli ilmu mengambil (hukum daripadanya) kecuali dua buah hadis....”

5 - Motivasi beliau untuk mengarang kitab ini adalah untuk mengumpulkan hadis-hadis dan athar-athar yang dijadikan dalil oleh fuqaha’, mengulas hadis-hadis tersebut, menyingkap ‘ilal (kecacatan) yang terkandung di dalamnya serta menjelaskan kesahihan dan kedaifan hadis tersebut.

6 - Beliau tidak melazimi untuk mengeluarkan kesemua hadis-hadis yang telah diamalkan kerana beliau mengarang kitab ini dalam bentuk ringkasan sebagaimana kata beliau di akhir kitab ini: “Dan telah aku susunkan kitab ini secara ringkas di mana aku berharap ada manfaat di dalamnya.”

7 - Beliau mengeluarkan sebahagian hadis yang ma’lul untuk menjelaskan ‘illahnya serta menyingkap sebab-sebab perlu ditolak hadis tersebut. Beliau juga mengeluarkan hadis-hadis yang sangat daif kerana ia membantu memahami hadis sahih atau hadis tersebut disokong oleh hadis sahih yang lain.

8 - Beliau tidak mengeluarkan di dalam kitab ini hadis-hadis perawi yang sangat daif kecuali beliau akan menjelaskan kedudukan hadis-hadis tersebut berdasarkan ijtihad beliau.

9 - Beliau melampirkan di akhir kitab ini sebuah kitab al-‘Ilal yang kemudiannya disyarahkan oleh Imam Ibnu Rajab al-Hanbali (m. 795 H) dengan sebuah syarahan yang lengkap. Kedua-dua kitab ini mengandungi faedah yang berharga yang diperlukan oleh para pengkaji hadis.

Rujukan:

- Al-Ta'rif al-Wajiz Bi Manahij Asyhar al-Musannifin Fi al-Hadith, Sayyid Abdul Majid al-Ghauri.

- Masadir al-Hadith Wa Maraji’uhu, Sayyid Abdul Majid al-Ghauri.