Manhaj Kitab Sahih Ibnu Hibban

Sahih Ibnu Hibban dalam versi asal

1 - Imam Ibnu Hibban (m. 354 H) menamakan kitab ini sebagai:

المسند الصحيح على التقاسيم والأنواع من غير وجود قطع في سندها ولا ثبوت جرح في ناقلها.

Tetapi seperti kebiasaan kitab hadis yang lain yang dinisbahkan kepada pengarangnya kitab ini terkenal sebagai Sahih Ibnu Hibban. 

2 - Di dalam kitab ini, beliau meletakkan 5 kategori besar (أقسام) iaitu:

Pertama: Perintah-perintah Rasulullah.

Kedua: Larangan-larangan Rasulullah.

Ketiga: Khabar (sirah) Rasulullah.

Keempat: Perkara-perkara yang diharuskan oleh Rasulullah. 

Kelima: Perbuatan Rasulullah yang khusus bagi baginda.

Di dalam kategori-kategori tersebut terkandung beberapa buah jenis (أنوع). 

Bagi setiap jenis tersebut dipecahkan kepada beberapa bab kecil yang yang dinamakan dengan (ذِكْر) lalu diletakkan beberapa buah hadis yang bersesuaian dengannya. 

Tujuan beliau adalah untuk memudahkan orang ramai menghafal hadis Nabi sallahu ‘alaihi wasallam. 

Namun, penyusunan kitab ini dengan cara sedemikian sebenarnya lebih  menyukarkan orang awam untuk mengambil faedah daripada kitab ini kerana kesukaran mencari hadis yang diingini dalam kitab ini.

Oleh itu, sebahagian ulama mengambil inisiatif untuk menyusun semula kitab ini berdasarkan bab-bab fekah sebagaimana kitab al-Sunan, antaranya oleh al-Hafiz Mughlathai (m. 761 H), Ibnu Zuraiq (m. 803 H) dan Ibnu Balban al-Farisi (m. 739 H) dengan kitab yang berjudul al-Ihsan Fi Taqrib Sahih Ibnu Hibban.

Kitab al-Ihsan yang menyusun semula hadis-hadis Sahih Ibnu Hibban

3 - Kitab ini mengandungi hadis sahih dan hasan kerana pengarangnya berpendapat bahawa tidak ada beza di antara hadis sahih dan hadis hasan. Hadis hasan di sisi beliau termasuk dalam kategori hadis sahih. Oleh itu, hadis-hadis dalam kitab ini sama ada ianya hadis sahih ataupun hadis hasan (menurut pandangan beliau) dan beliau tidak memasukkan hadis daif.

4 - Sebahagian ahli hadis menganggap beliau sebagai mutasahil oleh kerana beliau menamakan hadis hasan sebagai sahih. Demikian juga beliau dianggap mutasahil dalam menthiqahkan perawi hadis yang majhul walaupun beliau dianggap sebagai seorang mutasyaddid ketika mengkritik perawi hadis.

Rujukan:

1 - Al-Ta'rif al-Wajiz Bi Manahij Asyhar al-Musannifin Fi al-Hadith oleh Dr Sayyid Abdul Majid al-Ghauri.

2 - Masadir al-Hadith Wa Maraji’uhu oleh Dr Sayyid Abdul Majid al-Ghauri.