1 - Kitab ini dianggap sebagai rujukan paling lengkap bagi mengenali hadis-hadis palsu.
2 - Sebab kitab ini ditulis
dijelaskan sendiri oleh Ibnu al-Jauzi di mukadimah kitab ini iaitu untuk
memenuhi permintaan murid beliau agar dihimpunkan untuknya sebuah kitab
himpunan hadis-hadis palsu dan cara mengetahui kepalsuannya.
3 - Ibnu al-Jauzi memulakan
kitab ini dengan sebuah mukadimah yang mengandungi beberapa fasal tentang
pembahagian hadis sahih dan daif, jenis-jenis pemalsu hadis dan kisah tentang
mereka serta kritikan ke atas orang yang mengatakan bahawa mengkritik perawi
termasuk dalam perbuatan ghibah (mengumpat).
4 - Seterusnya disebutkan
beberapa bab pula di dalam mukadimah tersebut, iaitu:
Bab Pertama: Mencela perbuatan berdusta.
Bab Kedua: Tentang hadis “Sesiapa yang berdusta atas
namaku....”, menyebutkan jalur-jalur sanadnya, jumlah sahabat yang
meriwayatkannya dan perbincangan tentang makna hadis tersebut dan takwilannya.
Bab Ketiga: Perintah untuk menyelidiki tentang perawi dan
berjaga-jaga daripada meriwayatkan hadis daripada perawi pendusta.
Bab Keempat: Tentang bab-bab yang terkandung di dalam kitab ini.
5 - Bab-bab yang terkandung di
dalam kitab ini menyerupai bab-bab kitab hadis jenis al-Jami’ (الجامع) iaitu bab akidah, hukum hakam (seperti
bersuci, solat, puasa, zakat, haji dan lain-lain), adab-adab, pancaroba akhir
zaman, tanda-tanda kiamat, kelebihan dan keutamaan amalan.
6 - Bagi setiap hadis akan
disebutkan sanadnya, sebab-sebab kepalsuannnya dan perawi yang dituduh
memalsukannya.
7 - Kebanyakannya hadis yang terkandung di dalam kitab ini diambil oleh Ibnu al-Jauzi daripada kitab-kitab berikut:
a) Al-Kamil Fi al-Dhu’afa’ karangan Ibnu ‘Adi.
b) Al-Majruhin karangan Ibnu Hibban.
d) Al-Dhu’afa’ karangan al-‘Uqaili.
e) Al-Dhu’afa’ karangan al-Azdi.
d) Tafsir Ibnu Mardawaih.
e) Tiga Mu’jam al-Thabarani (al-Kabir, al-Ausath dan al-Saghir).
f) Al-Afrad karangan al-Daraqutni.
g) Tulisan al-Khatib al-Baghdadi.
h) Tulisan Ibnu Syahin.
i) Tulisan Abu Nu’aim al-Asbahani seperti Hilyah al-Auliya’, Tarikh Asbahan dan lain-lain.
j) Tulisan al-Hakim seperti Tarikh Naisabur.
k) Al-Abathil
karangan al-Juzaqani.
8 - Ibnu al-Jauzi akan
meriwayatkan dengan sanad beliau sendiri sehingga penulis kitab tersebut dan
daripada sanad penulis tersebut sehingga kepada Rasulullah sallahu ‘alaihi wasallam.
 |
| Misalnya Ibnu Jauzi meriwayatkan dengan sanadnya sehingga Ibnu 'Adi (bergaris merah), pengarang kitab al-Kamil dan daripada Ibnu 'Adi sehingga Rasulullah. |
9 - Jumlah hadis yang terkandung dalam kitab ini ialah 1847 buah hadis.
10 - Kitab ini mendapat kritikan daripada
para ulama selepas Ibnu al-Jauzi disebabkan sikap beliau yang agak mudah
menghukum hadis sebagai palsu, antaranya:
a) Al-Hafiz Ibnu Hajar
al-Asqalani mengarang kitab al-Qaul al-Musaddad Fi al-Zabb ‘An Musnad Ahmad
yang mempertahankan 24 buah hadis daripada kitab Musnad Ahmad yang
dihukum palsu oleh Ibnu al-Jauzi.
b) Al-Hafiz al-Suyuti membuat penambahan terhadap kitab al-Qaul al-Musaddad dengan menambah 14 buah hadis lagi.
c) Al-Hafiz al-Suyuti mengarang
pula sebuah kitab bertajuk al-Qaul al-Hasan Fi al-Zabb ‘An al-Sunan yang
menghimpunkan hadis-hadis daripada kitab al-Qaul al-Musaddad dan 14
hadis tambahan beliau sendiri serta lebih 120 buah hadis lagi yang tidak sampai
ke tahap palsu, antaranya: 4 buah hadis daripada Sunan Abu Daud, 23 buah
hadis Sunan al-Termizi, sebuah hadis Sunan al-Nasa’ie, 16 buah
hadis Sunan Ibnu Majah, sebuah hadis Sahih Muslim, sebuah hadis Sahih
Sahih al-Bukhari (riwayat Hammad bin Syakir), bakinya lagi daripada kitab Khalq
Af’al al-‘Ibad karangan al-Bukhari, hadis mu’allaq daripada kitab al-Sahih
(al-Bukhari dan Muslim), Sunan al-Darimi, Sahih Ibnu Hibban, Mustadrak
al-Hakim dan tulisan-tulisan al-Baihaqi. Kitab ini masih belum diterbitkan dan terdapat manuskripnya di Iran.
d) Al-Hafiz al-Suyuti juga meringkaskan kitab al-Maudhu’at dengan membuang sanad Ibnu al-Jauzi kepada pengarang kitab sumber rujukan beliau dalam sebuah lagi kitab yang berjudul al-Laali' al-Masnu'ah.
Beliau juga mengkritik Ibnu al-Jauzi pada mana-mana hukum palsu Ibnu terhadap hadis yang beliau tidak setuju dan memulakan kritikannya dengan berkata: قلت (Aku berkata) dan diakhiri dengan wallahu a'lam. Hadis yang beliau bersetuju dengan penilaian Ibnu al-Jauzi tidak akan diberi sebarang komen.
 |
| Contoh hadis yang dihukum oleh Ibnu al-Jauzi namun dikritik oleh al-Suyuti |
e) Al-Hafiz al-Suyuthi turut mengkhususkan
sebuah kitab yang berjudul al-Ta’aqqubat ‘Ala al-Maudhu’at atau al-Nukat al-Badi'at 'Ala al-Maudhu'at yang hanya menghimpunkan hadis-hadis yang beliau tidak setuju dengan penilaian palsu Ibnu al-Jauzi. Terdapat lebih 300 buah hadis dalam kitab ini.
f) Al-Hafiz al-Suyuti juga mengarang kitab Zail al-Laali al-Masnu'ah atau al-Ziyadat 'Ala al-Maudhu'at yang menghimpunkan hadis-hadis palsu tambahan yang tidak disebutkan oleh Ibnu al-Jauzi dalam al-Maudhu'at.
g) Setelah itu datang Ibnu 'Arraq dengan kitab Tanzih al-Syari'ah al-Marfu'ah yang menghimpunkan hadis-hadis kitab al-Maudhu'at, kritikan-kritikan al-Suyuti dalam al-Laali al-Masnu'ah dan al-Nukat al-Badi'at 'Ala al-Maudhu'at serta hadis-hadis palsu tambahan dalam Zail al-Laali al-Masnu'ah. Beliau juga turut menyertakan kritikan-kritikan beliau sendiri terhadap pendapat dan penilaian al-Suyuti.
Beliau mengekalkan susunan kitab ini sebagaimana kitab Ibnu al-Jauzi dan al-Suyuti akan tetapi beliau membuang sanad-sanad hadisnya.
Hadis-hadis pada setiap bab pula beliau bahagikan kepada tiga fasal: Pertama: Hadis yang dihukum palsu oleh Ibnu al-Jauzi dan dipersetujui oleh al-Suyuti, kedua: Hadis yang dihukum palsu oleh Ibnu al-Jauzi dan diperselisihkan oleh al-Suyuti, ketiga: Hadis yang ditambah oleh al-Suyuti dalam Zail al-Laali al-Masnu'ah.
Setelah menyelesaikan kitab ini Ibnu 'Arraq menghadiahkannya kepada Sultan Sulaiman al-Qanuni.
Rujukan:
- Masadir al-Hadith Wa Maraji’uhu oleh Sayyid Abdul Majid al-Ghauri.
Baca juga:
